Termin „zaburzenie przetwarzania sensorycznego” funkcjonuje już od pewnego czasu. Możliwe, że ostatnio słyszałeś termin „zaburzenie sensoryczne” w odniesieniu do dziecka. Być może znasz kogoś, kto twierdzi, że jego dziecko ma zaburzenia sensoryczne lub zaburzenia integracji sensorycznej, ale co to dokładnie oznacza?
Zacznijmy od zdefiniowania różnych rodzajów bodźców sensorycznych. Wszyscy znamy pięć zmysłów, o których uczymy się w szkole podstawowej:
-
Wzrok: sposób, w jaki widzimy rzeczy, odbierany przez nasze oczy.
-
Słuch: sposób, w jaki słyszymy rzeczy, dociera do naszych uszu.
-
Węch: sposób, w jaki czujemy zapachy, odbierany przez nasz nos.
-
Smak: sposób, w jaki odczuwamy smaki, przechodzi przez nasze usta.
-
Dotyk: sposób, w jaki odczuwamy dotyk, odbierany przez naszą skórę.
Oprócz tych pięciu dobrze znanych zmysłów, istnieją również inne sposoby, w jakie nasze ciało otrzymuje dane sensoryczne:
-
Zmysł przedsionkowy: sposób, w jaki nasze ciało przetwarza ruch i równowagę, pochodzi z ucha wewnętrznego.
-
Zmysł proprioceptywny: pozwala nam określić, gdzie znajdują się części naszego ciała, odbierany przez receptory w stawach i mięśniach w całym ciele.
-
Interocepcja: zdolność do rozpoznawania i rozumienia wewnętrznych uczuć w naszym ciele, takich jak głód, pragnienie czy odczuwanie temperatury.
Nasze zmysły pozwalają naszym ciałom rozumieć i wchodzić w interakcje z otaczającym nas światem. Większość osób jest w stanie określić, które uczucia są istotne i może zignorować te, które nie są. Na przykład, potrafisz skupić się na słowach na ekranie, ignorując hałas wentylatora nad głową, ponieważ nie ma to wpływu na Twoją bieżącą aktywność.
Jednak dla osób z zaburzeniami sensorycznymi, ich organizm nie reaguje na bodźce w typowy sposób. Mogą być nadwrażliwi (nadreaktywni) na bodźce, niedowrażliwi (niedoreaktywni) na bodźce lub poszukiwać różnego rodzaju doznań (poszukiwanie sensoryczne). Oto kilka przykładów zaburzeń sensorycznych:
Zmysł wzroku
-
Nadwrażliwy: Często zakrywa oczy w jasnym świetle, woli jednolite kolory od wzorów.
-
Niedowrażliwy: Nie reaguje na szybkie zmiany światła (np. światła stroboskopowe).
-
Poszukiwacz sensoryczny: Patrzy bezpośrednio w jasne światła, szuka jasnych wzorów o kontrastujących kolorach.
Zmysł słuchu
-
Nadwrażliwy: Zakrywa uszy przy dźwiękach, które inni nie odbierają jako głośne, łatwo zaskakuje się dźwiękami, unika głośnych dźwięków.
-
Niedowrażliwy: Nie reaguje na głośne dźwięki, takie jak alarm pożarowy.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Umieszcza hałasujące przedmioty tuż przy uszach, rzuca przedmiotami, aby usłyszeć dźwięk, jaki wydają po uderzeniu o podłogę.
Zmysł węchu
-
Nadwrażliwy: Krztusi się zapachem jedzenia, robi miny w obecności zapachów.
-
Niedowrażliwy: Nie reaguje na intensywne zapachy.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Wielokrotnie przynosi rzeczy do nosa, aby je powąchać.
Zmysł smaku
-
Nadwrażliwy: Je tylko mdłe smaki, ogranicza się do niewielkiej liczby pokarmów.
-
Niedowrażliwy: Może jeść intensywne smaki i gorące potrawy bez reakcji.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Preferuje intensywne smaki, takie jak kwaśne czy ekstremalnie pikantne potrawy.
Zmysł dotyku
-
Nadwrażliwy: Nosi tylko określone rodzaje odzieży, nie lubi być dotykany.
-
Niedowrażliwy: Nie reaguje na tekstury ścierne.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Chce dotykać różnych rodzajów tekstur.
Zmysł przedsionkowy
-
Nadwrażliwy: Nie lubi ekstremalnych ruchów, unika wspinania się i huśtania na placu zabaw.
-
Niedowrażliwy: Może kręcić się w kółko bez odczuwania zawrotów głowy.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Lubi się wspinać, skakać i kręcić na różnych przedmiotach.
Zmysł proprioceptywny
-
Nadwrażliwy: Wydaje się niezdarny podczas ruchu, może być wybredny w jedzeniu, ponieważ niektóre pokarmy wymagają skoordynowanego i mocnego żucia.
-
Niedowrażliwy: Słaba świadomość ciała, może siedzieć w niewygodnej pozycji przez dłuższy czas bez zmiany.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Celowo wpada na przedmioty, chodzi dotykając boków ścian, nieustannie opiera się o różne rzeczy.
Zmysł interoceptywny
-
Nadwrażliwy: Objada się, ponieważ ciągle odczuwa głód, zawsze jest mu gorąco lub zimno.
-
Niedowrażliwy: Ma trudności z nauką korzystania z nocnika, ponieważ nie potrafi rozpoznać, kiedy musi z niego skorzystać.
-
Poszukiwacz sensoryczny: Trzyma pęcherz zbyt długo, ponieważ lubi uczucie pełnego pęcherza.
Podsumowanie
Trudności w przetwarzaniu sensorycznym mogą dotyczyć jednego zmysłu lub ich kombinacji. Zaburzenia te mogą znacząco wpływać na codzienne życie dziecka. Praca z terapeutą zajęciowym może być bardzo pomocna w określeniu konkretnych wrażliwych miejsc i opracowaniu strategii ich rozwiązania.
Stworzenie indywidualnie dostosowanego planu może pomóc w nauczeniu mózgu właściwego sposobu przetwarzania bodźców sensorycznych lub w określeniu sposobów zmiany codziennej rutyny, aby zmniejszyć załamania sensoryczne.
Jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia w tym zakresie, zgłoś się do Centrum Terapii i Wspomaganie Rozwoju FOCUS. Mamy doświadczonych terapeutów integracji sensorycznej oraz innych specjalistów, którzy chętnie pomogą opracować najlepsze strategie dla Twojego dziecka. Zapisz się na konsultację już dziś – zapraszamy!
Artykuł sponsorowany
